Erbaa Sakarat ve Boğalı Yaylası Mevkii Kelebek Çeşitliliği

Dünya büyük bir biyolojik çeşitlilik krizi ile karşı karşıya; her beş türden biri tükenme tehditi altında. Bu tehdit ilk olarak birinci derecede türlerin kendisini etkilese de ekolojik zincir içerisinde bulunan insan dahil tüm canlıların yaşamını da etkilediği aşikardır. Soyları tehdit altında olan türler konusunda en kapsamlı bilgi kaynağı IUCN Kırmızı Listesidir. Omurgasız hayvanlar tür düzeyindeki biyolojik çeşitliliğin dörtte üçünü oluşturdukları için özel bir öneme sahipler.

Kelebeklerinin koruma statülerinin iyileştirilmesi ve popülasyonlarındaki düşüşün tersine çevrilmesi için daha fazla koruma eylemine, özellikle de; önemli kelebek habitatlarının ve bu alanları çevreleyen bölgelerin uygun bir statüyle korunması ve yönetilmesinin güvence altına alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

Neden kelebek türlerini korumalıyız? Neden kelebek popülasyonlarını izlemeliyiz? Kelebekler insan sağlığı için gerekli olan çevre sağlığının mükemmel göstergeleridir. Bir bölgedeki kelebek popülasyonlarındaki düşüş, genellikle o çevrenin bozulduğuna işaret eder. Kısacası, kelebeklerin yereldeki çeşitlilik ve sayılarının izlenmesi çevre korunmasında önemli bir araç olabilir. Ayrıca, tür çeşitliliği biz insanlar için oldukça yararlıdır; bir bitki veya hayvan türünün neslinin tükenmesi, sahip olabileceği eşsiz veya faydalı niteliklerin sonsuza dek yok olması anlamına gelebilir. Kelebekler önemli polen taşıyıcılardır ve birçok türünün doğal çevremizin vazgeçilmez parçaları olan karıncalar, kuşlar, kertenkeleler ve diğer yaban hayatı ile önemli ilişkileri vardır. Son olarak, tek bir türün bile yok olmasının, tüm canlıların karmaşık şekillerde birbirleriyle ilişkili olduğu bütün bir ekosistemin dengesini olumsuz yönde etkileyebileceği günümüzde iyice anlaşılmıştır.

Türkiye, yüksek endemizm gösteren 10.000’den fazla bitki ve bundan daha fazla hayvan tür çeşitliliği ile dünya çapında yapılmış çoğu çalışmada öncelikli bir alan olarak kabul görmüştür. Türkiye’de biyolojik çeşitliliğin korunması çalışmalarında hangi türlere öncelik verileceği konusu önemlidir.

İngiltere’de 60, Amerika ve Kanada’da 700 civarında ve Avrupa’da 500’e yakın kelebek türü kaydedildiğini düşünürsek, Türkiye’nin sahip olduğu yaklaşık 400 kelebek türü ile kelebek çeşitliliğinde ne kadar özel bir konumda olduğunu görmemek imkânsızdır. Kelebekler açısından bu kadar önemli bir ülkede kelebekleri korumak elbette ki bir önceliktir.

İlçemiz Erbaa bu kelebek çeşitliliği açısından neredeyse en zengin ilçelerden biridir. Türkiye’de kaydedilen 400 türün 116’sını Erbaa sınırları içerisinde görmek mümkündür. Bu sayı Türkiye geneliyle kıyaslanacak olursa Türkiye kelebeklerinin yaklaşık %30’unu Erbaa’da gözlemlemek mümkündür.

Erbaa-Kozlu yolu üzerinde Dineğin Dere mevkii’nde yaklaşık 3000 m2’lik bir alanda yıl içerisinde 52 kelebek türünün gözlenmesi mümkündür. Bu mevkii Boğalı Yaylası’ndan gelen suyun coşturduğu çayın sularıyla zenginleşmekte ve kelebekten başka birçok canlıya da ev sahipliği yapmaktadır. Ara sıra bilinçsiz vatandaşlar belirtilen alanda silahlarla ateş ederek ve çöp bırakarak küçük miktarda tahribat yaparken, yapılan yol çalışmaları sırasında bu alan mucur ve çimento atıkları ile büyük oranda tahrip edilmiştir.

İlçemizde kaydedilen bu türlerin 11 tanesinin popülasyonu risk grubunda olduğu IUCN kaynaklarından ve Türkiye Kelebekleri Kırmızı Kitabı’ndan tespit edilmiştir.

Yapılan gözlemlerde bölgede; Küçük akbaba Neophron percnopterus (EN – Tehlikede), Üveyik Streptopelia turtur (VU – Duyarlı) ve Yalıçapkını Alcedo atthis (VU – Duyarlı) gibi nesli tehlike altında olan kuş türlerine ve yine tehlike altındaki Orchidaceae familyasından bitkilere de sıkça rastlanmıştır.

Tablo 1’de; Sakarat mevkii ve çevresinde 2014-2020 yılları arasında aktif olarak sahada gerçekleştirilen kelebek gözlemleri sonucu tespit edilen türlerin Türkçe adı, bilimsel ismi ve tür otoritesi ve türün IUCN kırmızı liste kategorisi verilmiştir.

Tablo 1: Belirtilen Bölgede 2014-2020 Yılları Arasında Gözlemlenen Kelebek Türlerinin Kırmızı Liste Kategorisi Değerlendirmeleri Listesi

Sıra

Türkçe Adı - Bilimsel İsmi ve Tür Otoritesi

Kırmızı Liste Kategorisi

1

Mermer Zıpzıpı - Carcharodus lavatherae (Esper, 1783)

NT - Tehdite Yakın

2

Hatmi Zıpzıpı - Carcharodus alceae (Esper, 1780)

LC - Düşük Riskli

3

Orman Zıpzıpı - Ochlodes venatus (Esper, 1777)

LC - Düşük Riskli

4

İspanyol Zıpzıpı - Pyrgus armoricanus (Oberthür, 1910)

LC - Düşük Riskli

5

Ege Zıpzıpı - Pyrgus melotis (Duponchel, 1834)

LC - Düşük Riskli

6

Sarıbandlı Zıpzıp - Pyrgus sidae (Esper, 1784)

LC - Düşük Riskli

7

Kızıl Zıpzıp - Spialia orbifer (Hübner, 1823)

LC - Düşük Riskli

8

Sarı Lekeli Zıpzıp - Thymelicus acteon (Rottemburg, 1775)

NT - Tehdite Yakın

9

Sarı Antenli Zıpzıp - Thymelicus sylvestris (Poda, 1761)

LC - Düşük Riskli

10

Yalancıapollo - Archon apollinus (Herbst, 1798)

NT - Tehdite Yakın

11

Erik Kırlangıçkuyruğu - Iphiclides podalirius (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

12

Kırlangıçkuyruk - Papilio machaon (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

13

Step Fistosu - Zerynthia deyrollei (Oberthür, 1869)

LC - Düşük Riskli

14

Turuncu Süslü - Anthocharis cardamines (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

15

Alıç Beyazı - Aporia crataegi (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

16

Sarı Azamet - Colias crocea (Fourcroy, 1785)

LC - Düşük Riskli

17

Güzel Azamet - Colias alfacariensis (Ribbe, 1905)

LC - Düşük Riskli

18

Dağ Oyklösü - Euchloe ausonia (Hübner, 1804)

LC - Düşük Riskli

19

Orakkanat - Gonepteryx rhamni (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

20

Narin Ormanbeyazı - Leptidea sinapis (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

21

Yalancı Beyazmelek - Pieris pseudorapae (Verity, 1908)

LC - Düşük Riskli

22

Küçük Beyazmelek - Pieris rapae (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

23

Büyük Beyazmelek - Pieris brassicae (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

24

Yeni Beneklimelek - Pontia edusa (Fabricius, 1777)

LC - Düşük Riskli

25

Zegris - Zegris eupheme (Esper, 1804)

NT - Tehdite Yakın

26

Aglais - Aglais urticae (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

27

Bahadır - Argynnis pandora (Dennis & Schiffermüller, 1775)

LC - Düşük Riskli

28

Güzelinci - Argynnis aglaja (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

29

Cengâver - Argynnis paphia (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

30

Beyazinci - Boloria euphrosyne (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

31

Böğürtlen Brentisi - Brenthis daphne (Bergsträsser, 1780)

LC - Düşük Riskli

32

Diken Kelebeği - Vanessa cardui (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

33

Tavus Kelebeği - Inachis io (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

34

İspanyol Kraliçesi - Issoria lathonia (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

35

Akdeniz Hanımeli Kelebeği - Limenitis reducta (Staudinger, 1901)

LC - Düşük Riskli

36

Benekli İparhan - Melitaea didyma (Esper, 1778)

LC - Düşük Riskli

37

Güzel İparhan - Melitaea aurelia (Dennis & Schiffermüller, 1775)

LC - Düşük Riskli

38

İparhan - Melitaea cinxia (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

39

Amannisa - Melitaea athalia (Rottemburg, 1775)

LC - Düşük Riskli

40

Sarı Bandlı Kadife - Nymphalis antiopa (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

41

Karaağaç Nimfalisi - Nymphalis polychloros (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

42

Yırtık pırtık - Polygonia c album (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

43

Anadolu Şehzadesi - Thaleropis ionia (Eversmann, 1851)

LC - Düşük Riskli

44

Atalanta - Vanessa atalanta (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

45

Çitlembik Kelebeği - Libythea celtis (Laicharting, 1782)

LC - Düşük Riskli

46

Karamurat - Brintesia circe (Fabricius, 1775)

LC - Düşük Riskli

47

Cadı - Chazara briseis (Linnaeus, 1764)

NT - Tehdite Yakın

48

Funda Zıpzıp Perisi - Coenonympha arcania (Linnaeus, 1761)

LC - Düşük Riskli

49

Küçük Zıpzıp Perisi - Coenonympha pamphilus (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

50

İskoç Güzelesmeri - Erebia aethiops (Esper, 1777)

LC - Düşük Riskli

51

Anadolu Kızılmeleği - Hipparchia pellucida (Stauder, 1924)

LC - Düşük Riskli

52

Büyük Karamelek - Hipparchia syriaca (Staudinger, 1871)

LC - Düşük Riskli

53

Ağaç Esmeri - Kirinia roxelana (Cramer, 1777)

LC - Düşük Riskli

54

Esmerboncuk - Lasiommata maera (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

55

Küçük Esmerboncuk - Lasiommata megera (Linnaeus, 1767)

LC - Düşük Riskli

56

Çayıresmeri - Maniola jurtina (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

57

Orman Melikesi - Melanargia galathea (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

58

Karanlık Orman Esmeri - Pararge aegeria (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

59

Pironiya - Pyronia tithonus (Linnaeus, 1767)

LC - Düşük Riskli

60

Zümrüt Kelebeği - Callophrys rubi (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

61

Kutsalmavi - Celastrina argiolus (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

62

Mücevher Kelebeği - Chilades trochylus (Freyer, 1845)

LC - Düşük Riskli

63

Everes - Cupido argiades (Pallas, 1771)

LC - Düşük Riskli

64

Mavi Osiris - Cupido osiris (Meigen, 1829)

LC - Düşük Riskli

65

Karagözmavisi - Glaucopsyche alexis (Poda, 1761)

LC - Düşük Riskli

66

Anadolu Devmavisi - Glaucopsyche lessei (Ferdinand Ochsenheimer, 1816)

LC - Düşük Riskli

67

Lampides - Lampides boeticus (Linnaeus, 1767)

LC - Düşük Riskli

68

Büyük Morbakırgüzeli - Lycaena alciphron (Rottemburg, 1775)

LC - Düşük Riskli

69

İsli Bakırgüzeli - Lycaena tityrus (Poda, 1761)

LC - Düşük Riskli

70

Küçük Ateşgüzeli - Lycaena thersamon (Esper, 1784)

LC - Düşük Riskli

71

Benekli Bakırgüzeli - Lycaena phlaeas (Linnaeus, 1761)

LC - Düşük Riskli

72

Rebel'in Korubenisi - Phengaris rebeli (Hirschke, 1904)

VU - Duyarlı

73

Doğulu Esmergöz - Plebejus carmon (Freyer, 1851)

LC - Düşük Riskli

74

Anadolu Esmergözü - Plebejus modicus (-)

DD - Yetersiz Verili

75

Gümüş Lekeli Esmergöz - Plebejus argus (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

76

Geranyum Çokgözlüsü - Polyommatus eumedon (Esper, 1780)

LC - Düşük Riskli

77

Çokgözlü Balkanmavisi - Polyommatus anteros (Freyer, 1838)

NT - Tehdite Yakın

78

Çokgözlü Esmer - Polyommatus agestis (Dennis & Schiffermüller, 1775)

LC - Düşük Riskli

79

Çokgözlü Güzelmavi - Polyommatus bellis (Rottemburg, 1775)

LC - Düşük Riskli

80

Çokgözlü Gökmavisi - Polyommatus bellargus (Rottemburg, 1775)

LC - Düşük Riskli

81

Çokgözlü Dafnis - Polyommatus daphnis (Dennis & Schiffermüller, 1775)

LC - Düşük Riskli

82

Çokgözlü Âmânda - Polyommatus amandus (Schneider, 1792)

LC - Düşük Riskli

83

Çokgözlü Menekşemavisi - Polyommatus thersites (Cantener, 1835)

LC - Düşük Riskli

84

Çokgözlü Mavi - Polyommatus icarus (Rottemburg, 1775)

LC - Düşük Riskli

85

Minik Sevbeni - Satyrium acaciae (Fabricius, 1787)

LC - Düşük Riskli

86

Büyük Sevbeni - Satyrium ilicis (Esper, 1787)

LC - Düşük Riskli

87

Güzel Sevbeni - Satyrium spini (Dennis & Schiffermüller, 1775)

LC - Düşük Riskli

88

Anadolu Gelinciği - Tomares nogelii (Herrich-Schäffer, 1851)

VU - Duyarlı

89

Benekli Büyük İparhan - Melitaea phoebe (Dennis & Schiffermüller, 1775)

LC - Düşük Riskli

90

Nazugum - Euphydryas aurinia (Rottemburg, 1775)

LC - Düşük Riskli

91

Büyük Korubeni - Phengaris arion (Linnaeus, 1758)

EN - Tehlikede

92

Romen Gelinciği - Tomares dobrogensis (Herrich-Schäffer, 1851)

VU - Duyarlı

93

Sarı Ayaklı Nimfalis - Nymphalis xanthomelas (Esper, 1781)

LC - Düşük Riskli

94

Paslı Zıpzıp - Erynnis tages (Linnaeus, 1758)

LC - Düşük Riskli

95

Fransız Everesi - Cupido alcetas (Hoffmannsegg, 1804)

LC - Düşük Riskli

96

Mozaik Zıpzıpı - Muschampia tessellum (Hübner, 1803)

LC - Düşük Riskli

97

İdas Mavisi - Plebejus idas (Linnaeus, 1761)

LC - Düşük Riskli

98

Büyük İnci - Argynnis adippe (Dennis & Schiffermüller, 1775)

LC - Düşük Riskli

99

Mavizebra - Leptotes pirithous (Linnaeus, 1767)

LC - Düşük Riskli

Aşağıda, Sakarat ve Boğalı mevkii ve çevresinde nesli tehdit altında olan kelebek türleri görselleriyle birlikte verilmiştir:

Görsel 1: Mermer Zıpzıpı - Carcharodus lavatherae (Esper, 1783) – NT - Tehdite Yakın

Görsel 1: Mermer Zıpzıpı - Carcharodus lavatherae (Esper, 1783) – NT - Tehdite Yakın

Görsel 2: Sarı Lekeli Zıpzıp - Thymelicus acteon (Rottemburg, 1775) - NT - Tehdite Yakın
Görsel 2: Sarı Lekeli Zıpzıp - Thymelicus acteon (Rottemburg, 1775) - NT - Tehdite Yakın

Görsel 3: Yalancıapollo - Archon apollinus (Herbst, 1798) - NT - Tehdite Yakın
Görsel 3: Yalancıapollo - Archon apollinus (Herbst, 1798) - NT - Tehdite Yakın

Görsel 4: Zegris - Zegris eupheme (Esper, 1804) - NT - Tehdite Yakın
Görsel 4: Zegris - Zegris eupheme (Esper, 1804) - NT - Tehdite Yakın

Görsel 5: Cadı - Chazara briseis (Linnaeus, 1764) - NT - Tehdite Yakın
Görsel 5: Cadı - Chazara briseis (Linnaeus, 1764) - NT - Tehdite Yakın

Görsel 6: Rebel'in Korubenisi - Phengaris rebeli (Hirschke, 1904) - VU – Duyarlı
Görsel 6: Rebel'in Korubenisi - Phengaris rebeli (Hirschke, 1904) - VU – Duyarlı

P. rebeli, öncelikli koruma statüsüne sahip olduğu ve 2000 yılında IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi tarafından "duyarlı-savunmasız (VU-Vulnerable)" olarak sınıflandırıldığı için Avrupa'da titizlikle incelenmiştir. İlk olarak IUCN'nin dikkatine sunulmuş ve 1986'da IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi'nde listelenmiştir. Tür, popülasyonu son 25 yılda % 20-50 oranında azaldığı ve en azından nesli tükendiği için "savunmasız" olarak sınıflandırılmıştır. Bu türün şiddetli nüfus azalmasının nedenlerinin tarımsal arazi kullanım değişiklikleri, kapsamlı yönetimin terk edilmesi ve ormansızlaşma olduğu düşünülmektedir. Gıda bitkisi Gentiana Cruciata'nın yaşam alanı azaldıkça P. rebeli popülasyonu da azalır.

Bunların yanında P.rebeli ile koloni karınca türü Myrmica schencki arası yaşam döngüsü ilişkisinden dolayı karınca popülasyonu ve varlığı bu tür açısından hayati önem taşımaktadır.

Görsel 7: Çokgözlü Balkanmavisi - Polyommatus anteros (Freyer, 1838) - NT - Tehdite Yakın
Görsel 7: Çokgözlü Balkanmavisi - Polyommatus anteros (Freyer, 1838) - NT - Tehdite Yakın

Görsel 8: Anadolu Gelinciği - Tomares nogelii (Herrich-Schäffer, 1851) - VU – Duyarlı
Görsel 8: Anadolu Gelinciği - Tomares nogelii (Herrich-Schäffer, 1851) - VU – Duyarlı

Görsel 9: Büyük Korubeni - Phengaris arion (Linnaeus, 1758) - EN – Tehlikede
Görsel 9: Büyük Korubeni - Phengaris arion (Linnaeus, 1758) - EN – Tehlikede

Görsel 10: Romen Gelinciği - Tomares dobrogensis (Herrich-Schäffer, 1851) - VU – Duyarlı
Görsel 10: Romen Gelinciği - Tomares dobrogensis (Herrich-Schäffer, 1851) - VU – Duyarlı

Görsel 11-12: Dineğin Dere Habitatı [Detaylı Bilgi İçin Tıklayınız]

Sonuç olarak; Sakarat mevkii ve çevresi Erbaa’da biyoçeşitlilik açısından en zengin alanlardan biridir. Yapılan gözlemlerde Erbaa’da kaydedilen kelebek türlerinden 116’sından 99’u ve risk grubunda bulunan 11 türün de 10’unun yaşam alanı bu mevkiidir. Burada yapılacak en ufak bir tahribatın bile bu türlerin en yüksek düzeyde olumsuz etkilenmesine sebep olacağı aşikârdır. Ormanların ve toprağın tahrip edilmesi geri dönülmesi mümkün olmayan bir çevresel sorunları da beraberinde getirecektir.

IUCN Kırmızı Liste kategorileri aşağıdaki gibi listelenmiştir:

Kritik (CR) (İng. Critically Endangered): Eldeki en iyi kanıtlar, ölçütlerden herhangi birini Kritik sınıfı için karşıladığını gösteriyorsa, takson Kritik (Critically Endangered) olarak sınıflanır ve bu nedenle neslinin doğada tükenme riskinin aşırı derecede yüksek olduğu kabul edilir.

Tehlikede (EN) (İng. Endangered): Eldeki en iyi kanıtlar, ölçütlerden herhangi birini Tehlikede sınıfı için karşıladığını gösteriyorsa, takson Tehlikede (Endangered) olarak sınıflanır ve bu nedenle neslinin doğada tükenme riskinin çok yüksek olduğu kabul edilir.

Duyarlı (VU) (İng. Vulnerable): Eldeki en iyi kanıtlar, ölçütlerden herhangi birini Duyarlı sınıfı için karşıladığını gösteriyorsa, takson Duyarlı (Vulnerable) olarak sınıflanır ve bu nedenle neslinin doğada tükenme riskinin yüksek olduğu kabul edilir.

Tehdite Yakın (NT) (İng. Near Threatened): Ölçütlere göre değerlendirildiğinde Kritik, Tehlikede veya Duyarlı sınıflarına girmeyen, fakat bu ölçütleri karşılamaya yakın olan veya yakın gelecekte tehdit altında olarak tanımlanma olasılığı olan bir takson Tehdite Yakın olarak sınıflandırılır.

Düşük Riskli (LC) (İng. Least Concern): Ölçütlere göre değerlendirildiğinde Kritik, Tehlikede veya Duyarlı sınıflarına girmeyen bir takson Düşük Riskli olarak sınıflandırılır. Geniş yayılışlı ve nüfusu yüksek olan taksonlar bu sınıfa girer.

Yetersiz Verili (DD) (İng. Data Deficient): Yeterli bilgi bulunmadığı için yayılışına ve/veya nüfus durumuna bakarak tükenme riskine ilişkin bir değerlendirme yapmanın mümkün olmadığı taksonlar Yetersiz Verili sınıfına girerler. Bu sınıftaki bir takson iyi çalışılmış ve biyolojisi iyi biliniyor olabilir, ancak gerekli yayılış ve nüfus bilgileri elde yoktur. Dolayısıyla, Yetersiz Verili bir tehdit sınıfı değildir. Bu sınıfta listelenmek, ek bilgi gerektiği ve ileride taksonun tehdit altındaki bir sınıfa girebileceği anlamına gelir. Elde olan tüm verilerin en iyi şekilde kullanılması önemlidir. Birçok durumda Yetersiz Verili ve tehdit sınıfları arasında seçim yaparken büyük özen gösterilmelidir. Eğer taksonun dağılımının nispeten sınırlı olduğundan şüphe ediliyorsa ve son kaydedildiğinden bu yana uzunca bir süre geçmişse taksona bir tehdit statüsünün verilmesi uygun olabilir.

Uygulanamaz (NA) (İng. Not Applicable): Taksonun bölgesel olarak değerlendirilmesinin uygun olmadığının belirten sınıf. Takson, bölgede yabani popülasyonu olmadığı, doğal yayılışı içinde olmadığı, bölgede çok seyrek görüldüğü (vagrant) veya bölgedeki popülasyonu çok küçük olduğu için NA olabilir. Bölgesel değerlendirmeyi yapan yetkililer, değerlendirilecek en küçük popülasyon için (örn. küresel populasyonun yüzdesi olarak) bir ‘eleme’ kullanmaya ve bundan küçük populasyonu olan taksonları NA olarak sınıflandırmaya karar verebilirler.

Değerlendirilmemiş (NE) (İng. Not Evaluated): Henüz bu ölçütlere göre değerlendirilmemiş bir takson bu sınıfa sınıfına girer.


Faydalanılan Kaynaklar:
Evrim Karaçetin, Hilary J. Welch, Türkiye’deki Kelebeklerin Kırmızı Kitabı (2011), Doğa Koruma Merkezi
https://en.wikipedia.org/wiki/Phengaris_rebeli
https://www.iucnredlist.org
BirdLife International, Avrupa Kuşları Kırmızı Listesi (2015), Lüksemburg Avrupa Toplulukları Resmi Yayın Ofisi
http://www.trakel.org
http://www.adamerkelebek.org
http://www.kelebekler.org