Ebegümeci Zıpzıpı (Pyrgus malvae)

Ebegümeci Zıpzıpı (Pyrgus malvae) Türkiye Dağılım Haritası

Son Güncelleme: Pazar, 3 Ağustos, 2025 - 01:08 - Kaynaklar: A.Koçak + Trakel.org + Adamer Kelebek + Kelebek Türk
Lokman BAŞ
Açıklama / Genel Bilgiler

Her iki kanatta beyaz lekeler iyice belirgindir; kenarlar bir koyu bir açık lekelidir. Alt yüzü sarımsıya dönen yeşil kahverengidir. Arka kanatta belirgin küçük orta dış bant nokta sırası vardır. Kanat genişliği 22-26 mm dir. [1]

Ülkemizde Kuzeybatı Anadolu, İç Anadolu'nun kuzeybatısı ve Orta Karadeniz bölgelerinde Nisan-Mayıs, Temmuz-Eylül dönemlerinde iki nesil halinde görülür. Konakçı bitkileri beşparmak otu, yabani çilek ve böğürtlendir. Yaşam alanları karışık ve çam ormanlarındaki açıklıklardır. Ege Zıpzıpına çok benzese de, Kızılcahamam dışında ortak yaşam alanı mevcut değildir. Orta hat bandının ortasındaki köklü dişe benzeyen (Dişilerde bulunmaz) dikkat çekici beyaz leke yanı sıra, kanatlarının her iki yüzünde görülen kenar alt beyaz benek dizisi ve arka kanat alt yüzünde açıkça görülen grimsi damarlar ayırt edici özelliklerdir. [2]

Tanım:

Küçük boyutlu, kahverengi renkli bir kelebektir. Kanatları üzerinde çok sayıda beyaz benek bulunur. Alt yüzey açık kahverengidir. Arka kanatların alt kısmındaki beyaz diskal lekeler, ön kenardan orta kısma kadar uzanan belirgin bir bant oluşturur.

Büyüklük:

Kanat açıklığı 22–26 mm arasındadır.

Yaşam Alanı (Habitat):

Çayırlar, seyrek çalılıklar, taşlık veya boz araziler, orman kenarları ve açıklıklar gibi alanlarda görülür. Genellikle açık toprak alanların bulunduğu yerleri tercih eder. Çiçekler üzerinde ya da nemli toprak üzerinde açık kanatlarla dinlenirken gözlemlenebilir. Yere yakın ve hızlı uçar.

Besin Bitkileri:

Çeşitli gülgiller (Rosaceae) türleri:

  • Beşparmak otları (Potentilla),

  • Yabani çilek (Fragaria vesca),

  • Böğürtlen ve ahududu (Rubus türleri),

  • Burçak (Coronilla),

  • Ebegümeci (Malva),

  • Sarı ballıbaba (Agrimonia eupatoria).

Yayılış:

Deniz seviyesinden yaklaşık 2200 metreye kadar olan her bölgede yaygın olarak bulunabilir.

Uçuş Dönemi:

Nisan–Ağustos ayları arasında uçuş görülür. Genellikle yılda iki nesil verir.

Benzer Türler:

Aynı cinse ait diğer türlerle karıştırılabilir, ancak bu tür cins içindeki en küçük olanıdır. Özellikle, arka kanat üst yüzeyinde yer alan belirgin ve kendine özgü biçimli beyaz diskal leke ile ayırt edilebilir. [3]

---------------------------------------------------------

Whalley, Paul  &Lewington, Richard. (2019). Kelebek Gözlemcisinin Cep Kitabı.

Türkiye'nin Kelebekleri Doğa Rehberi-Ahmet Baytaş

Langourov, Mario. (2022). Butterflies of Bulgaria. Photographic field guide. 

Haritalar/Fotoğraflar
Kelebek/Tırtıl/Pupa Fotoğrafları: 
© Kimmo Silvonen,   Finlandiya, Koski© Kimmo Silvonen,   Finlandiya, Koski
© Никита Чулаев,   Ukrayna, Kharkiv
Dağılım Haritası: 
DTDT KayıtlarıAdameros KayıtlarıTrakel Kayıtları
Sınıflandırma
Üst Familya (Superfamily): 
Alt Familya (Subfamily): 
Kabile (Tribe): 
Cins (Genus): 
Görüldüğü Aylar: 
Koruma Statüsü: 
Kanat Altı Renkleri: 
Kanat Üstü Renkleri: 
Boyut: 
Nesil Sayısı: 
2 nesil

İçeriklerde Sık Kullanılan Terimler

*Alttür (Subspecies): Türün diğer alt birimlerinden taksonomik olarak farklı, coğrafik olarak sınırlandırılmış, aralarında gen alışverişi olan bölgesel bir topluluk.
*Cins: Birbirine benzer türlerin toplandığı taksonomik kategori. Cins isimleri daima büyük harfle başlar ve italik olarak yazılır. İtalik yazma şansı yoksa altı çizili olarak yazılır. Örn: Polyommatus.
*Dimorfizm: Bir populasyonda morfolojik olarak iki tipin var oluşu.
*Ekolojik Yalıtım (Ekolojik İzolasyon): Aynı yerde yaşayan bir populasyonun kısımları arasında ekolojik nedenlerden dolayı eşeysel yalıt ımın oluşu.
*Eşeysel Dimorfizm: Erkekle dişi arasındaki yapısal farklılık.
*Fenon: Fenotipik olarak birbirine benzeyen örneklerden biri.
*Fenotip: Çevre faktörlerinin etkisiyle belirli sınırlar içinde değişebilen (reaksiyon normu), genotipin meydana getirdiği özelliklerin tümü (çoğunlukla bir bireyin görünüşü).
*Holotip: Üzerinde ilk defa özgül tanımlanmanın yapıldığı (yayınlanmış olmalıdır) va da İndikasyonla verilmiş olan, nominal taksonun tek bir bireyi.
*İkiztür (Siblingspecies): Üreme bakımından ya lıtılmış ; fakat yapısal olarak birbirine benzeyen türler.
*Katalog: Literatüre dayanılarak. belirli bir taksona ait isimlerin ve kaynakların liste halinde verilmesi.
*Kontrol Listesi (Çekliste): Kolleksiyonların düzenlenmesinde yardımcı olmak için, bir grubun taksonlarının bir düzen içinde verilmesi.
*Morfolojik Özellik: Bir organizmanın dış görünümündeki yapısal özelliklerdir. Bu özellikler, bir organizmanın türünü belirlemek, filogenetik ilişkileri anlamak ve evrimsel tarihi anlamak için kullanılabilir. Organizmanın anatomisi, fizyolojisi, histolojisi, embriyolojisi, sistematiği ve taksonomisi gibi birçok farklı alanda önemlidir. Örneğin, kelebeklerin anten yapısı, kanat şekli, bacak yapısı ve renklenme özellikleri gibi morfolojik özellikleri, kelebek türlerinin tanınmasına yardımcı olabilir.
*Nomenklatür: İsimler sistemi.
*Polimorfizm: Bir populasyondaki gen ve fenotip çeşitliliği.
*Sintip (Syntypus): Holotipi ayrılmamış bir tip serisi içerisinde, örneklerin herbirine verilen isim.
*Sinonim (Synonym = Eşad): Aynı taksona birden fazla verilen isimlerin herbiri. Bunlardan eski olanı, yani ilk verileni taksonun geçerli ismi olarak kullanılır.
*Taksan (Taxon; Çoğulu Taxa): Belirli bir kategori içine sokulabilecek ve yeni bir isim verilebilecek kadar fark gösteren taksonomik bir grup. Örneğin: Papilio machaon (tür kategorisinde takson), Papilio (cins kategorisinde takson), Papilionidae (familya kategorisinde takson).
*Tanım (Description): Taksonomide bir taksonun ya da örneğin, sınırlarını ortaya koymaksızın, diğer taksonlarla ayırımını net olarak belirtmeksizin, özelliklerinin verilmesidir.
*Teşhis (Determination): Bir bireyin taksonomik olarak tesbiti.
*Teşhis Anahtarı: Taksonları birbirlerinden kolayca ayırtedebilmek için, belirli bir sisteme göre düzenlenmiş karakter dizinleri.
*Tip (Typus): Bir taksana ismini veren bir örnek.
*Tip Lokalitesi (Locus Typicus): Neotip, lektotip ya da holotipin toplanmış olduğu yer.
*Varyasyon: Kalıtsal olan değişinimler.
*Yerel İsim: Bir taksonun o bölgedeki (yöresel) ismi. Nomenklatür (bilimsel isimlendirme) bakımından önemsizdir.
*Yöresel İsim: Bir taksonun o dildeki ismi.

Her sistematik taksonun sonunda o taksonu ilk defa tanımlayan bilim adamının ismi ve çoğunlukla yayınlandığı tarih bulunur. Örneğin, Pezotettix anatolica Uvarov, 1934. Tarih bir virgül ile yazardan ayrılır. Tanınmış sistematikçilerin ismi kısaltılmış olarak kullanılabilir. Örneğin. Linneus. Linn. olarak. Eğer yazar ismi tarih ile birlikte ya da sadece yazar ismi olarak bir parantez içine alınmış ise. bu, tanımlanan türün bir zamanlar (tür tanımlandığı zaman ya da daha sonra) başka bir cinse bağlı olduğunu gösterir. Örneğin, Rammepodisma natoliae (Ramme, 1939); natoliae tür ismi bir zamanlar Micropodisma'ya bağlıydı, daha sonra cins değişikliği yapılmıştır. Tercihen bu parantezden sonra revizyonu yapanın ismi kullanılır. Örneğin Rammepodisma natoliae (Ramme, 1939) Weidner, 1969.

Büyük baş harfle yazılmış italik bir isim (tek bir kelime) cinsi gösterir; eğer, sonuna 'sp.' gelirse o cinse ait bir türü, 'spp.' gelirse o cinse ait türleri ifade eder. Örneğin Gompus sp. (bir türü), Gomphus spp. (cinse ait türleri). Aynı durum alttürler için de geçerlidir. Örneğin subsp.; subspp. kullanılır. “ssp.” de aynı zamanda alt türleri belirtmek için kullanılmaktadır.

http://www.nic.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/